Blog: 1916 - o roku założenia raz jeszcze

Metryki i pryncypia w okresie międzywojnia

Wspomniany we wstępie historyk sympatyzujący z drużyną "Czarnych Koszul" nie jest osamotniony w swoich twierdzeniach. Znany autor WikiPasów o pseudonimie "FortArt" dawno temu "linkował" na naszych forach artykuł ze "Polski Zbrojnej" z 10 grudnia 1922 r. w którym kronikarz i działacz Legii (podobno) podaje, iż klub powstał w roku 1920. Skoro jeden artykuł jest w stanie przekonać go do całej tezy, a ważniejsze są dla niego "dowody z epoki" niż wspomnienia Mielecha po latach, to ciekawe dlaczego nie podjął tematu proporca Legii z 1931 r. na którym widnieje data powstania: 1915 (zamieścił go na swoim blogu wspomniany we wstępie karpiko)

Aby dobrze zrozumieć to zamieszanie, które właśnie obserwujemy, musimy sobie uświadomić realia, jakie panowały w Polsce tuż po odzyskaniu niepodległości. Wówczas kluby sportowe nie miały długich tradycji, istniały raptem kilka albo kilkanaście lat, to siłą rzeczy nie istniały dzisiejsze standardy zezwalające na doszukiwanie się swoich korzeni we wcześniej istniejących organizacjach. Początek klubu widziano w momencie zatwierdzania jego statutu albo w czasie dopinania fuzji, jeżeli dany klub powstał z połączenia kilku mniejszych drużyn. To m.in. dlatego Cracovia jubileusz piętnastolecia obchodziła.... w roku 1922, kiedy to postanowiono fetować fuzję Cracovii z "Biało-czerwonymi", która doszła do skutku wiosną 1907 r. (Cracovia wyprodukowała na okoliczność odznaki z datą założenia 1907) W tym samym roku, w lipcu, swoje 15-lecie świętowała Pogoń Lwów, co by wskazywało na datę powstania w 1907 r. a nie rok 1904, jak powszechnie wiadomo. Natomiast już w roku 1939 r. Pogoń wydaje dobrze znaną księgę pamiątkową z okazji 35-lecia klubu, czyli za datę powstania przyjmuje jednak rok 1904. Swoje 10-lecie w 1932 r. hucznie obchodził Widzew Łódź i również wyprodukował odznaki na 10-lecie, które chętnie prezentują dziś fani ŁKS-u. "Przegląd Sportowy" donosił o obchodach 10-lecia Polonii Warszawa w 1925 r. Jak widać w tej kwestii panował niezły bałagan, a kluby sportowe przez podwójne, a nawet potrójne metryki, tak naprawdę same do końca nie wiedziały, kiedy powstały. Nie bez znaczenia jest także fakt, że w rzeczywistości celebrowanie jubileuszu istnienia nie służyło wcale podtrzymywaniu tradycji. Fakty są takie, że był to świetny sposób na otrzymanie dla klubu dodatkowych dotacji z miejskiej kasy, co było zdecydowanie bardziej istotne niż przesadne trzymanie się faktów i precyzji. Dla domknięcia tego wątku wstawiam głos w dyskusji, która toczyła się na znanym kibicowskim forum lata temu;

Zamieszczone przez Alien_KSP

"widzisz Animatronic - gdyby stosować wzorce zachodnie - tzn. powstanie statutu klubowego, obranie barw i herbu to i KS Cracovia za datę powstania miałaby rok 1907, kiedy doszło do fuzji pomiędzy drużyną Szeligowskiego (koszulki w biało-czerwone pasy), a Akademickim Klubem Sportowym Cracovia (niebieskie koszulki z białą szarfą). Jednak obie drużyny, które powołały KS Cracovia powstały w 1906 - tą datę uważa się za datę powstania klubu. w Anglii, Holandii czy Francji byloby to odrazu zakwestionowane - tam fuzja jest jednoznaczna z założeniem nowego klubu.

Polonia Warszawa powstała jako fuzja trzech drużyn szkolnych Korony, Stelli i Merkurego, które same w sobie istniały już od 1908 - ale pierwszy mecz rozegrała w listopadzie 1911 z... Korona zresztą, która jak widać mimo fuzji istaniała nadal - trochę było to wszystko skomplikowane. Dlatego obecnie tą datę przyjmuje się jako powstanie KSP, choć oficjalnie jako samodzielny klub Polonia zaczeła funkcjonować w październiku 1915 roku. Czyli znowu - z polską dowolnością mamy jako datę powstania 1911 - na zachodzie by nam wpisali 1915.

To samo nasi lokalni rywale - jako drużyna sportowa Legia powstała w 1916 i została rozwiązana rok poźniej. W 1920 powstal WKS Warszawa, który w 1922 przeprowadził fuzję z... Koroną (tak, tak - ta sama co kiedyś z Polonia ) - nowy klub nazwano Legia i uznano za spadkobiercę drużyny z 1916 - i znowu polskie realia wg. mnie dopuszczają używanie przez Legię tego roku, jako daty powstania - zachodnie by to wykluczyły i wyznaczyły datę powstania na 1922.

Po prostu przed 1918 kiedy Polska nie funkcjonowała jako samodzielne państwo zakładanie polskich stowarzyszeń sportowych było zależne od miasta trudne, bardzo trudne, albo wrecz niemożliwe. stąd kluby często przyjmują jako datę powstania klubu stworzenie zrębów drużyny, tudzież powstanie innej drużyny, której tradycje zostaly później przejęte."

Powtórka materiału

Po tym wstępie możemy w końcu przejść do tego, jak nasz klub się w tym wszystkim odnajduje i czy data powstania 1916 na pewno jest tak bardzo kontrowersyjna, jak twierdzą niektórzy. Niestety, ale w naszych szeregach świadomość historyczna nie stoi na dobrym poziomie. Jest to chyba jedyna kwestia, w której odstajemy od naszych sąsiadów z Konwiktorskiej. W związku z powyższym przypomnę w telegraficznym skrócie kilka istotnych faktów. Fakty są takie, że w pewnym sensie Legia powstawała 3 razy:

kwiecień 1916 r. - w okolicach Maniewicz na Wołyniu grupa żołnierzy Legionów Polski, która od roku tworzy "dziką" drużynę piłkarską zbiera się w budynku "Sztabówki" celem założenia klubu z prawdziwego zdarzenia. Zebraniu przewodniczył chor. Zygmunt Wasserab, który zgodził się nazwać nowo powstały klub" Drużyna Sportowa "Legia" na wniosek Stanisława Mielecha. W lipcu 1916 r. w wyniku ofensywy Brusiłowa drużyna zaczęła przesuwać się zachód, a w grudniu 1916 r. trafiła do Warszawy, gdzie grywała spotkania na Agrykoli z drużynami miejscowymi. W lipcu 1917 w wyniku tzw. "kryzysu przysięgowego" legiony zostały rozwiązane, a drużyna Legii przestaje istnieć. Na potrzeby tego artykułu, w dalszej części tekstu drużynę tę będę nazywał mianem: Legia "legionowa".

marzec 1920 r. - w Warszawie na Zamku Królewskim powstanie WKS Warszawa. W zarządzie klubu znalazł się ten sam Zygmunt Wasserab, co zakładał Legię "legionową" i był jej pierwszym wiceprezesem.

lipiec 1922 r. - klub do nazwy dodaje człon "Legia" (Sport nr 22/22 - https://zapodaj.net/images/2c82186133bdf.png), przyjmuje nowy status, potem miesiąc później dochodzi do fuzji z Koroną Warszawa, w wyniku której klub przyjmuje biało-zielone barwy i nowy herb z charakterystyczną "elką' w kółeczku. W skład zarządu nadal wchodzi kpt. Wasserab, który następnie sprowadza do sekcji piłkarskiej graczy, którzy występowali w Legii "legionowej": Stanisław Mielech, Kazimierz Knapik, Jan Bednarski, Tadeusz Prochowski.

Kłopoty i jubileusz zbiegły się ze sobą

Historyk wymieniony we wstępie w swoich artykułach nie mógł pominąć kwestii planów przygotowania jubileuszu 10-lecia Legii, który zapowiadano na początku 1926 r. Uważał on jednak, że był to jedynie sposób na pozbycie się problemów, jakie się wówczas pojawiły. W maju 1925 r. boisko Legii zostało przejęte przez DOK nr 1. ponieważ Legia rzekomo nie miała zrobić nic dla zagospodarowania terenu. Przejęcie boiska przez DOK umożliwiło wykorzystanie tego terenu przez inne klub sportowe w Warszawie, w związku tym w dniu 21 listopada 1925 r. pod tym samym adresem założony został konkurencyjny klub o podobnie brzmiącej nazwie - WKS Lechia. Jego powstanie zapowiedziała "Polska Zbrojna" w dn. 18.11.1925 r. w artykule pt. "Nowy wojskowy klub w Warszawie" i już na drugi dzień, w tym samym periodyku pojawił się tekst o nazwie: "Nowa Legja" w którym czytamy bardzo ważny fragment z puntu widzenia interesującego nas tematu:

A teraz - jakiż jest cel klubu nowopowstającego? Jest już w stolicy WKS Pogoń uprawiający piłkę nożną, jest i WKS Legja - jednym z najstarszych klubów w Polsce (na wiosnę obchodzi jubileusz swojego dziesięciolecia)

Czyli wychodzi na to, że ta sama gazeta, która 3 lata wcześniej pisała o powstaniu Legii w 1920 r., teraz pisze o obchodach 10-lecia na 3 miesiące przed jego oficjalnym ogłoszeniem. Z tego wszystkiego wniosek jest następujący — łączenie WKS Legii z Legią "legionową" z lat 1916-17 jak najbardziej istniało i nawet jeśli nową datę założenia przyjęto w celach propagandowych (jak twierdzi wyżej wspomniany w jednej ze swoich publikacji), to nie da się zaprzeczyć, iż w pierwszych latach po oficjalnym zarejestrowaniu klubu istniało zjawisko identyfikowania jego korzeni w Legii "legionowej" z lat 1916-17.

Plan obchodów 10-lecia ustalono na walnym zebraniu w dniu 26 lutego 1926 r. Planowano rozegrać mecz z drużyną Armii Francuskiej, a także snuto plany powołania do życia nowych sekcji. Wówczas zmodyfikowano także herb, w ten sposób, że do obowiązującej tarczy biało-zielonej dodano czarny pas. Dokładnie ten sam czarny pas, który widniał na strojach Legii "legionowej", co nie zostało zmienione aż do roku 1957 r. odkąd mamy herb obowiązujący do dzisiaj. W ostateczności obchody zostały odwołane z uwagi na zamach majowy.

O planach obchodów 10-lecia rozpisywała się prasa:

"Przegląd Sportowy", 1926, nr 8:

"Legja odbyła nareszcie swe walne zgromadzenie i powołał nowy zarząd w składzie następującym: prezes - płk Okołowicz, viceprezesi - płk Wasserab i Rudka, czł. zarządu - mjr. Gajb, Dudryk, Kulma, Kupski, kpt. Patek, Kwiatkowski i Kasztelewicz oraz p. Lubliner. Zebranie uchwaliło urządzić uroczysty obchód 10-lecia klubu, założonego w 1916 r. na froncie legjonowym."

"Sportowiec Pomorski:, 1926, nr 9:

"Walne zgromadzenie W. K. S. "Legja"

(...)

Na walnym zebraniu było obecnych przeszło 100 osób. Uchwalono: uzupełnić barwy klubowe kolorem czarnym (czarno-biało-zielony), najczynniejszemi sekcjami klubu w roku 1925 była sekcja piłki nożnej i tennisowa. Obrót kasowy klubu wynosił 20.000 złotych. Uchwalono w roku bieżącym obchodzić uroczyście 10-letni jubileusz klubu. W. K. S. "Legja" założony został w roku 1916 - na froncie."

Dziennikarz z Torunia otwarcie pisze o założeniu Legii w 1916 r. Nie zgłasza żadnego sprzeciwu, nie wdaje się w polemikę. Informacja o obchodach 10-lecia obiegła cały kraj. Nie słychać protestów innych klubów o nazwie "Legia" ani tej z Poznania, ani tej robotniczej z Krakowa, której zawsze wiele miejsce poświęcała prasa socjalistyczna. Czy naprawdę potrzeba więcej dowodów?

Faktem jest, że w okresie PRL przedstawiciele władzy często manipulowały datami powstania klubów sportowych. Dokonywały zabiegu sztucznego wydłużania historii zwłaszcza w przypadku klubów robotniczych. Ktoś może wysnuć tezę, że w przypadku Legii mogła zaistnieć silna potrzeba zorganizowania głośnego jubileuszu na 50-lecie klubu w 1966 r., tak jak miało to miejsce w przypadku Widzewa w 1950 r. Silne związki Legii "legionowej" z Legią późniejszą opisał już 3 lata wcześniej sam Stanisław Mielech w książce "Sportowe sprawy i sprawki", w której to autor podsumowuje swoją karierę bardzo ważnymi słowami, które zamykają całą dyskusję na temat kiedy powstała Legia:

"Swoją karierę sportową w Legii zakończyłem 10 kwietnia 1927 roku meczem z Polonią (2-2). W Legii zaczęłem występować w kwietniu 1916 roku i grałem przez 7 lat (z przerwami) biorąc udział w ponad 100 spotkaniach i strzelając około 60 bramek."

Wniosek jest banalnie prosty. Moment w którym coś powstało najlepiej zna ten, kto sam to zakładał, a nie ten, kto po latach szuka dziury w całym. Dlatego temat uważam za zamknięty.

Besnik(L)

Instrukcję dodawania tekstów na Bloga znajdziecie w TYM MIEJSCU.